Η οικοδόμηση του ελληνικού κράτους

Αφετηρία είναι η ίδια η Επανάσταση ως γενέθλια πράξη του ελληνικού έθνους-κράτους, καθοριστική για τη φυσιογνωμία και την εξέλιξή του. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι σχέσεις με τους γείτονες και με τη δυτική Ευρώπη, οι οποίες προσδιόρισαν και στοιχεία της ελληνικής ταυτότητας, καθώς και η ένταξη της Ελλάδας σε ευρωπαϊκές και υπερατλαντικές συμμαχίες και ποικίλους διεθνείς οργανισμούς. Πλέον κρίσιμη υπήρξε η σχέση με την Τουρκία που, παρά τις μακρές ειρηνικές περιόδους, ήταν και παραμένει συγκρουσιακή. Στο εσωτερικό, οι πολιτικές στην οικονομία, την εκπαίδευση, το κράτος πρόνοιας κ.ά., που αναπόφευκτα παρακολουθούν διεθνή δεδομένα, έχουν χαράξει μια πορεία όχι ευθύγραμμη, αλλά πολύπλοκη και κάποτε απρόβλεπτη. Κρίσιμες πτυχές υπήρξαν άλλωστε αφενός το πολιτειακό ζήτημα –η μοναρχία, που καταργήθηκε το 1974– και αφετέρου οι πολιτικοί σχηματισμοί, τα κόμματα και οι παρατάξεις που, μέσα από συγκρούσεις και ανακατατάξεις, αναπαρήγαγαν ένα κατά βάση διπολικό σχήμα. Τέλος, σημαντική είναι η δημογραφική διάσταση: οι άνθρωποι που κατοίκησαν μέσα στην ελληνική επικράτεια, κι ανάμεσά τους οι πλειονότητες και μειονότητες (εσωτερικοί μετανάστες, πρόσφυγες, ξένοι οικονομικοί μετανάστες, εθνοτικές ομάδες) που συνδιαμόρφωσαν τη σύγχρονη Ελλάδα, αλλάζοντας ριζικά τη σύνθεση της κοινωνίας εκείνης που εξεγέρθηκε το 1821.

Περιεχόμενα:

Μέρος Α’ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΘΕΜΕΛΙΑΚΗ ΣΤΙΓΜΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
1. ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ
Η δημοκρατική πολιτική παράδοση της Ελληνικής Επανάστασης
2. ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΑΣ, ΝΙΚΟΣ ΚΟΤΑΡΙΔΗΣ
Ανατρέποντας την από Θεού τεταγμένη βασιλεία
3. ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΥΛΑΜΗ
Το σύμπτωμα του νεοελληνικού Διαφωτισμού
4. ΣΠΥΡΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
Το 1821 και η Κύπρος
5. ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
Βάσος Μαυροβουνιώτης. Ένας Σλάβος οπλαρχηγός στην υπηρεσία της Υψηλής Πύλης, της Ελληνικής Επανάστασης και του Βασιλείου της Ελλάδας
6. ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΥΜΠΕΡΑΤΟΣ
Το τέλος της βαλκανικής «αθωότητας» και οι βαλκανικές αναγνώσεις του 1821
7. ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΓΚΑΖΗ
Ζωντανεύοντας την Αθήνα της Επανάστασης. Η πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή μέσα από τα μάτια των αφανών
Μέρος Β’ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
8. ΝΙΚΗ ΜΑΡΩΝΙΤΗ
Το πολιτειακό ζήτημα στην Ελλάδα στη δυναμική προοπτική του 19ου αιώνα: Από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας στην «Αναγέννηση της 15ης Αυγούστου 1909»
9. ΛΙΝΑ ΛΟΥΒΗ
Η Ευρώπη των Ελλήνων
10. ΛΑΜΠΡΟΣ ΜΠΑΛΤΣΙΩΤΗΣ
Πληθυσμιακές μετακινήσεις κατά την Επανάσταση και στο πρώιμο ελληνικό κράτος
11. ΛΙΝΑ ΒΕΝΤΟΥΡΑ
Η Ελλάδα και οι πρόσφυγες (1821-1922)
12. ΜΑΡΙΑΝΘΗ Γ.Α. ΚΟΤΕΑ
Από την αγροτική οικονομία στην αστικοποίηση (1830-1909
Μέρος Γ’ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
13. ΜΑΡΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΑΚΗ
Η αέναη προσπάθεια για την ισότητα των φύλων στην Ελλάδα. Εμπόδια και αντιστάσεις δύο αιώνων
14. ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΑΧΑΝΗΣ
Μια αιωνιότητα και μια Μεταπολίτευση: Η ασταθής διαδρομή του ελληνικού κοινωνικού κράτους
15. ΧΡΥΣΑΦΗΣ Ι. ΙΟΡΔΑΝΟΓΛΟΥ
Η ελληνική οικονομία 1950-2019. Μια ακτινογραφία
16. ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΑΡΗΣ
Οι δημόσιες επενδύσεις στην Ελλάδα. Μια συνοπτική ιστορική επισκόπηση
17. ΑΝΔΡΕΑΣ Ν. ΛΥΤΡΑΣ
Κοινωνικές δομές στη σύγχρονη Ελλάδα: Εργασία, ιδιοκτησία και το μικροαστικό φαινόμενο
18. ΕΛΕΝΗ ΠΡΟΚΟΥ
Η εξέλιξη της ελληνικής τεχνολογικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα
19. ΚΩΣΤΑΣ ΥΦΑΝΤΗΣ
200 χρόνια ελληνοτουρκικών σχέσεων: Μια καθοριστική διελκυστίνδα
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ